Cholesterol is goed voor je
Al een geruime tijd wil ik een artikel schrijven over cholesterol. Hier was ik al aan begonnen en weer mee gestopt, omdat ik de expertise mis om een goed onderbouwd stuk hierover te schrijven. Dat vond ik zonde, maar gelukkig vond ik tijdens mijn onderzoeksperiode een artikel geschreven door Georgia Ede. Dat artikel is zo goed geschreven, dat ik besloot om dit te vertalen en op mijn website te plaatsen. Hier en daar heb ik zelf nog wat relevante dingen toegevoegd, al is het grootste gedeelte geschreven door Georgia Ede.
Behulpzame Cholesterol
Arme cholesterol – zo verkeerd begrepen. Voor een goede structuur en functie hebben alle dierlijke cellen cholesterol nodig. De overgrote meerderheid van al het cholesterol in ons lichaam komt niet rechtstreeks van voedingsmiddelen zoals eieren en vlees, maar is afkomstig van de lever. De lever kan van alles wat we eten cholesterol maken.
Dan wordt dus de vraag, als cholesterolrijke voedingsmiddelen geen hoog cholesterol veroorzaken, wat veroorzaakt het dan wel? Daarbij moeten we ook een andere vraag beantwoorden: wat is cholesterol?
Wat is Cholesterol?
De meeste van ons hebben geen idee wat het eigenlijk is. Leven zonder cholesterol zou onmogelijk zijn. Celmembranen, die zich om cellen wikkelen en de inwendige inhoud van alle cellen beschermen, moeten cholesterol bevatten om goed te kunnen functioneren. Het draagt bij aan de stevigheid van membranen en voorkomt dat ze uit elkaar vallen. Maar wacht, er is meer!
Alle volgende kritieke lichaamscomponenten zijn gemaakt van cholesterol:
- Oestrogeen
- Testosteron
- Progesteron
- Cortisol (ontstekingsremmend stresshormoon)
- Aldosteron (reguleert de zoutbalans)
- Vitamine D
- Gal (nodig voor vet- en vitamineabsorptie)
- Hersensynapsen (neurotransmitteruitwisseling)
- Myelineschede (isoleert zenuwcellen)
Wat is het verschil tussen vet en cholesterol ?
Cholesterol is gemaakt van koolstof, waterstof en zuurstof, net als vet, maar het is niet vet; het is een harde, wasachtige substantie die geen vet bevat.
Een molecuul vet ziet er als volgt uit:
terwijl een molecuul cholesterol er als volgt uitziet:
Zoals je kunt zien door er alleen maar naar te kijken, zijn ze dus heel verschillend van elkaar.
Vet is een eenvoudige lange keten, terwijl cholesterol een gecompliceerde combinatie van ringen is – 3 zeshoeken plus een vijfhoek; op de medische school noemden ze dat liefkozend ‘drie kamers en een bad’. Vet is relatief gemakkelijk op te bouwen (11 chemische stappen van acetyl-coA naar triacylglycerol), terwijl cholesterol moeilijk te construeren is – meer dan 30 chemische stappen zijn nodig om één molecuul cholesterol te bouwen (van acetyl-coA tot cholesterol). Het lichaam zou niet de moeite nemen om het zonder reden te maken. Vooral omdat, zoals blijkt, wanneer het eenmaal is gebouwd, het onmogelijk is voor het lichaam om het af te breken – we hebben geen enkele manier om de complexe geringde structuur uit elkaar te halen.
Cholesterol in voedingsmiddelen
Hoeveel cholesterol moeten we eten?
Geen. Cholesterol is namelijk zo belangrijk dat het lichaam cholesterol van alles kan maken – vetten, koolhydraten of eiwitten. Je hoeft dus geen cholesterol te eten om cholesterol te maken. Zelfs als je een volledig cholesterolvrij dieet eet, zoals veganisten doen, zal je lichaam nog steeds cholesterol aanmaken. Typ “veganisten met een hoog cholesterolgehalte” in de zoekmachine en er zullen tal van accounts te zien zijn van veganisten bij wie het cholesterol ‘te hoog’ is, ondanks het feit dat ze NUL gram dierlijk cholesterol eten.
Welke voedingsmiddelen bevatten cholesterol?
Omdat elke dierlijk cel cholesterol bevat, bevatten alle dierlijke voedingsmiddelen cholesterol. Veel mensen realiseren zich niet dat alle vleeswaren (kip, vis, rundvlees, varkensvlees, enz.) ongeveer dezelfde hoeveelheid cholesterol per portie bevatten. Bepaalde dierlijke voedingsmiddelen – lever, eigeel, zuivelvetten, glandulair orgaanvlees en hersenen – zijn vooral hoog in cholesterol.
Waarom bevatten deze voedingsmiddelen veel cholesterol?
De lever is waar het lichaam cholesterol produceert. Eierdooiers bevatten een geconcentreerde hoeveelheid cholesterol omdat het groeiende babykuiken het nodig heeft om nieuwe cellen te bouwen.
Melkvet bevat veel cholesterol omdat het groeiende babykalf het nodig heeft om nieuwe cellen te bouwen.
Glandulair orgaanvlees (alvleesklier, nieren, enz.) bevat meer cholesterol omdat klieren hormonen maken en hormonen worden gemaakt van cholesterol.
Hersenen bevatten zeer hoge hoeveelheden cholesterol in de myelinescheden, die de elektrische circuits isoleren.
Planten cholesterol
Alle plantaardige voedingsmiddelen worden als ‘cholesterolvrij’ beschouwd. Het zou nauwkeuriger zijn om te zeggen dat plantaardig voedsel geen dierlijk cholesterol bevat. Planten bevatten namelijk hun eigen speciale vormen van cholesterol genaamd “fytosterolen”. Echter zijn fytosterolen giftig voor menselijke cellen, dus onze darmen weigeren wijselijk om deze te absorberen.
Dus in de meeste gevallen bevatten dierlijke voedingsmiddelen wat cholesterol dat het lichaam kan absorberen en gebruiken, en alle plantaardige voedingsmiddelen bevatten cholesterol dat ons lichaam niet kan opnemen.
De enige uitzonderingen op deze regels zijn schelpdieren. Er zijn twee soorten schelpdieren: schaaldieren (kreeften, garnalen, krabben, enz.) en weekdieren (kokkels, oesters, mosselen, enz.). Schaaldieren – gigantische zee-insecten die jagen op hun voedsel – bevatten dierlijke cholesterolen die door ons lichaam kan worden opgenomen, maar weekdieren – die voedingsstoffen verzamelen door zeewater te filteren – bevatten een ander type cholesterol dat we niet kunnen absorberen.
In feite worden plantaardige cholesterolen en weekdiercholesterol niet alleen afgewezen door onze darmcellen, ze interfereren zelfs met de absorptie van dierlijke cholesterolen.
Dit is ook de manier waarop margarines zoals Benecol® werken. De fabrikant voegt hier een chemisch veranderde vorm van plantaardig cholesterol aan toe, die de opname van dierlijk cholesterol verstoort. Nog een reden dus om margarine te weren uit je dieet.
Zal het eten van cholesterol mijn cholesterol verhogen?
Ja, maar alleen als je lichaam meer cholesterol nodig heeft. De cellen die de dunne darm bekleden, bevatten elk transportermoleculen (NPC1L1) die cholesterol absorberen. [Het cholesterolverlagende medicijn Zetia® werkt door NPC1L1 te blokkeren, maar vermindert het risico op hartaandoeningen niet]. Als het lichaam echter geen cholesterol meer nodig heeft, zijn er andere moleculen (ABCG5/8-transporters) die het cholesterol rechtstreeks terug in de darmen pompen om uit het lichaam te worden geëlimineerd. Dit is een van de redenen waarom het vrijwel onmogelijk is voor cholesterol uit voedsel om “hoog cholesterol” te veroorzaken. De darmcellen weten precies hoeveel er nodig is en laten niet toe dat er extra wordt opgenomen.
Dit is briljant als je erover nadenkt (het lichaam is zo slim). Het is onmogelijk voor het lichaam om de complexe structuur van het cholesterolmolecuul af te breken, dus het zou geen zin hebben om teveel te absorberen. Als het eenmaal in het lichaam is, is er maar één manier om er vanaf te komen, en dat is om het in de gal uit te scheiden. Waarom meer opnemen dan nodig is, als het gewoon moet worden geëlimineerd? Als het cholesterolgehalte van het lichaam echter laag is, zullen de darmcellen het er niet uit schoppen en zal het in de bloedbaan terechtkomen – omdat het lichaam het nodig heeft.
Recycelen
Bovendien wordt cholesterol zeer efficiënt gerecycled door ons lichaam, omdat het zo moeilijk te maken is. Waarom zou je meer vanuit punt nul maken als dat niet hoeft? Vergeet niet dat het ook onmogelijk is voor het lichaam om cholesterol af te breken, dus de enige manier om er vanaf te komen is door het uit te scheiden.
De lever verwijdert het overtollige cholesterol door vrije cholesterol uit te scheiden in de darmen, samen met gal. Deze vrije vorm van cholesterol is de enige vorm die darmcellen kunnen opnemen. De meeste cholesterolmoleculen in voedsel (85 tot 90% daarvan) zijn niet vrij; ze zijn in de vorm van “cholesterolesters”. [Cholesterolesters zijn gewoon cholesterolmoleculen waaraan een vetzuur is bevestigd]. Darmcellen zijn niet in staat om cholesterolester te absorberen, wat de belangrijkste vorm van cholesterol in voedsel is. Daarom, als de darmcellen voelen dat het lichaam meer cholesterol nodig heeft, zal het grootste deel van wat het lichaam nodig heeft uit de gal geabsorbeerd worden, niet uit het voedsel.
 Om de relatie tussen voedselcholesterol en cholesterol in het bloed samen te vatten:
- Het meeste cholesterol uit voedsel wordt niet geabsorbeerd, tenzij cholesterolgehalte laag is.
- De hoeveelheid cholesterol die je eet heeft bijna geen effect op je cholesterolgehalte.
- Het overgrote deel van het cholesterol in je lichaam wordt gemaakt door de eigen cellen van je lichaam. Het overschot aan cholesterol komt uit je lichaam zelf, niet uit het voedsel dat je eet.
Hoe maakt het lichaam cholesterol aan?
Alle cellen kunnen hun eigen cholesterol maken, maar levercellen zijn er vooral goed in. Alleen levercellen zijn in staat om meer te maken dan ze voor zichzelf nodig hebben – en het naar andere delen van het lichaam te verzenden.
Weet je nog hoe er meer dan 30 chemische reacties nodig zijn om één molecuul cholesterol te bouwen? De belangrijkste van al deze stappen is stap 3. In deze stap zet een kritisch enzym genaamd “HMG-CoA-reductase” een molecuul genaamd HMG-CoA om in een ander molecuul genaamd mevalonaat. Zodra deze stap plaatsvindt, is er geen weg meer terug, dus het is een grote verplichting. Deze reactie is degene die bepaalt of cholesterol wordt gemaakt of niet. Daarom is het enzym dat deze reactie uitvoert, HMG-CoA-reductase, erg belangrijk – het is als de voorman die verantwoordelijk is voor de cholesterolassemblagelijn. Dit enzym moet zorgvuldig worden gecontroleerd, omdat we niet willen dat cellen hun tijd en energie verspillen aan het bouwen van kostbare cholesterolmoleculen.
De activiteit van dit kritische enzym HMG-CoA-reductase wordt voornamelijk gecontroleerd door twee dingen:
- cholesterolgehalte in de cel
- insulinespiegels in het bloed.
Dit is waar het echt interessant wordt. Het is logisch dat HMG-CoA-reductase reageren op het cholesterolgehalte van de cel – als niveaus van de cel laag zijn, wil je dat het enzym inschakelen, zodat je meer cholesterol kunt maken, en als de cel genoeg cholesterol heeft, wil je dat het enzym uitschakelen en stoppen met het maken van cholesterol. Maar wat doet insuline in de mix?
We denken aan insuline als een bloedsuikerregulator, maar de echte taak is om een groeihormoon te zijn. Insuline wordt verondersteld aan te gaan wanneer we moeten groeien. Wat moeten we maken om te groeien? Meer cellen. Wat hebben we nodig om nieuwe cellen te vormen? Cholesterol. Dus op momenten dat we moeten groeien (baby’s, tieners, zwangere vrouwen), zet insuline het enzym HMG-CoA-reductase aan, dat cellen vervolgens opdracht geeft om meer cholesterol te maken, zodat we nieuwe cellen kunnen bouwen.
Wat veroorzaakt een hoog cholesterolgehalte?
Waarom zou het lichaam meer cholesterol aanmaken dan het nodig heeft?
Hier is het probleem: wanneer mensen te veel suikers en zetmeel eten, (wat het Voedingscentrum aanraadt) vooral geraffineerde en hoge glycemische index voedingsmiddelen, kunnen de insulinespiegels in het bloed stijgen. Wanneer insuline piekt, schakelt het HMG-CoA-reductase in, dat alle cellen van het lichaam opdracht geeft om meer cholesterol te maken, zelfs als ze niet meer nodig hebben. Dit is waarschijnlijk de belangrijkste reden waarom sommige mensen teveel cholesterol in hun bloedbaan hebben. Suikers en zetmeel kunnen de insulinespiegel verhogen, waardoor het lichaam voor de gek wordt gehouden door te denken dat het moet groeien wanneer dat niet nodig is. Dit is hoe diëten met een lage glycemische index en koolhydraatarme diëten cholesterolpatronen normaliseren – deze diëten verlagen de insulinespiegels, die op hun beurt de HMG-CoA-reductaseactiviteit verlagen.
Medicatie of Voeding
Statinemedicijnen, zoals Lipitor®, die worden voorgeschreven om het cholesterolgehalte te verlagen, werken gedeeltelijk door de activiteit van HMG-CoA-reductase te verstoren. Als uw cellen onder bepaalde omstandigheden meer cholesterol nodig hebben, maar het statinemedicijn dit kritieke enzym blokkeert, kunnen je cellen mogelijk geen cholesterol maken wanneer dat nodig is. En wat erger is, is dat de cholesterolsyntheseroute niet alleen cholesterol maakt; takken van dezelfde route zijn verantwoordelijk voor het synthetiseren van een breed scala aan andere belangrijke moleculen, waaronder: vitamine A, vitamine E, vitamine K en co-enzym Q. Deze statine verstoort dus kunstmatig deze route. De bijwerking van statinemedicatie is op een gegeven moment niet meer met een ander medicijn te managen en de incidentie van het ontwikkelen van ALS bij mensen die statines nemen wordt verhoogd met 11800%.
Wanneer je minder koolhydraten eet, blokkeer je de weg niet kunstmatig; je laat HMG-CoA-reductase gewoon luisteren naar andere, belangrijkere signalen (zoals cholesterolgehalte en groeivereisten) en op natuurlijke wijze beslissen wanneer het moet worden ingeschakeld en wanneer het moet worden uitgeschakeld.
Samengevat: geraffineerde koolhydraten versnellen de cholesterolassemblagelijn en statines vertragen het. Welke aanpak heb je liever om het “cholesterolprobleem” te beheersen – een medicijn nemen dat deze lopende band kunstmatig vertraagt, of het dieet veranderen zodat de lopende band alleen loopt wanneer dat zou moeten?
De kans is groot dat wanneer je een “hoog cholesterol” hebt, je geen cholesterolprobleem hebt, maar een koolhydraatprobleem.
Goede en slechte cholesterol
Dit gaat in op een zeer gecompliceerde relatie tussen cholesterol, bloedtesten en het risico op hart- en vaatziekten. Dit is een enorm onderwerp, maar hieronder zullen enkele basispunten samengevat worden.
Wanneer je jouw cholesterolgehalte laat controleren, zie je cijfers voor HDL en LDL, evenals triglyceriden. Triglyceriden zijn vetten, dus we zullen deze opzij zetten en ons gewoon concentreren op HDL en LDL. HDL-deeltjes verzamelen extra cholesterol uit het hele lichaam en dragen het terug naar de lever die deze uit het lichaam elimineert wanneer we ze niet nodig hebben. Het wordt meestal beschouwd als “goede cholesterol”, dus hogere HDL-niveaus worden als een goed teken beschouwd.
LDL-deeltjes dragen extra cholesterol wat gemaakt is in de lever naar de rest van de cellen in het lichaam. Vroeger werd LDL beschouwd als “slechte cholesterol”, dus lagere niveaus van LDL werden als een goed teken beschouwd. Helaas zie je deze misvatting nog steeds prevaleren bij instituten als het Voedingscentrum.
Het cholesterol in HDL- en LDL-deeltjes is precies hetzelfde, het is alleen zo dat HDL het voor het grootste deel in één richting draagt en het LDL dit in de tegenovergestelde richting doet.
De reden waarom LDL “slecht” en HDL “goed” werd genoemd, is dat talrijke epidemiologische studies (het meest bekend, de Framingham Heart Study) ons vertelde dat hoge LDL-niveaus geassocieerd werden met een hoger risico op een hartaanval en dat hoge HDL-niveaus geassocieerd waren met een lager risico op een hartaanval. We dachten altijd dat HDL goed was omdat het zich gedroeg als een vuilniswagen, die kwaad cholesterol uit ons lichaam verwijderde, en we dachten dat LDL slecht was omdat het zich een weg baande in onze kransslagaders, daar kwaad cholesterol afzette – plaques vormde en hartaanvallen veroorzaakte.
Cholesterol, koolhydraten en hartziekten
Deze simplistische manier van denken over cholesterol en hartaandoeningen verandert echter voor onze ogen. Het blijkt ingewikkelder dan dit. LDL bestaat bijvoorbeeld in verschillende vormen. Het kan groot en drijvend en “pluizig” zijn of klein en dicht en geoxideerd (beschadigd). Met wat we nu weten is het de kleine, dichte, geoxideerde LDL het type LDL dat wordt geassocieerd met hartaandoeningen. Daarom is het belangrijk dat we in plaats van alle LDL als “slecht” te beschouwen, het nauwkeuriger zouden moeten formuleren. Dat alle LDL is niet gelijk is gemaakt – groot donzig LDL is “goed” en klein, dicht, geoxideerd LDL is “slecht”.
Helaas kunnen standaard bloedonderzoeken niets zeggen over het type LDL, omdat het alle soorten LDL-deeltjes op één hoop gooit. Standaardtests kunnen alleen de hoeveelheid schatten van de cholesterol die in de LDL-deeltjes meereist. Ze kunnen je niet vertellen hoeveel LDL-deeltjes je hebt, hoe groot ze zijn, hoe dicht ze zijn of hoe geoxideerd ze zijn.
Wat we wel weten uit onderzoeken is dat mensen die een dieet met veel geraffineerde koolhydraten eten, de neiging hebben om een hoger aantal “slechte” (kleinere, dichtere, geoxideerde) LDL-deeltjes te hebben. Dit is logisch, omdat we weten dat koolhydraten “pro-oxidanten” zijn, wat betekent dat ze oxidatie kunnen veroorzaken.
Geraffineerde koolhydraten
Er is ook veel bewijs dat ons vertelt dat geraffineerde koolhydraten ontstekingen kunnen veroorzaken. Alleen omdat artsen cholesterol vinden in slagaderverstopping plaques, betekent niet dat deze plaques veroorzaakt. Het is nu vastgesteld dat hartziekte een ontstekingsziekte is. Het is niet alleen dat een onschuldige, gladde, drijvende bol van vet en cholesterol die door de bloedbaan reist, besluit om op de een of andere manier willekeurig zijn weg te graven in een gezonde kransslagader. De eerste stap in de ontwikkeling van een vaatverstopping is ontsteking in het slijmvlies van de slagader zelf. Wanneer artsen in plaques snijden, vinden ze niet alleen cholesterol – ze vinden veel tekenen van ontsteking (zoals macrofagen, calcium en T-cellen). Overal waar er ontstekingen in het lichaam zijn, wordt cholesterol naartoe gestuurd om de schade te herstellen – omdat we cholesterol nodig hebben om gezonde nieuwe cellen te bouwen.
Tot de conclusie komen dat coronaire plaques worden veroorzaakt door het cholesterol dat erin wordt aangetroffen, is aannemen dat alle auto-ongelukken worden veroorzaakt door de ambulances die ter plaatse worden aangetroffen.
Diabetes
Het laatste onderzoek suggereert dat diëten met veel geraffineerde en hoge glycemische index koolhydraten het risico op ontstekingen in het hele lichaam verhogen, vooral in bloedvaten. Diabetes, een ziekte die nauw verbonden is met hoge bloedsuikerspiegels, is berucht om het veroorzaken van schade aan bloedvaten in het netvlies, de nieren en kleine bloedvaten die zenuwuiteinden in de voeten voeden. Het is algemeen bekend dat mensen met diabetes ook een hoger risico lopen op hartaandoeningen. Het zou daarom voor ons geen moeite moeten kosten om ons voor te stellen dat alle mensen met een hoge bloedsuikerspiegel en /of insulinespiegels als gevolg van diëten die rijk zijn aan geraffineerde koolhydraten ook een verhoogd risico op hart- en vaatziekten kunnen hebben.
Cardiologische onderzoekers wenden zich nu af van het idee dat verzadigd vet en cholesterol hartaandoeningen veroorzaken. Immers, hoe kunnen verzadigd vet en cholesterol, dat we al zo lang eten, aan de basis liggen van hartaandoeningen, wat een relatief nieuw fenomeen is? Cardiologen vinden in plaats daarvan dat geraffineerde koolhydraten (zoals suiker en meel), die we ongeveer honderd jaar slechts in significante hoeveelheden eten, de belangrijkste voedingsrisicofactor is voor hartaanvallen:
“Sterk bewijs ondersteunt… associaties van schadelijke factoren, waaronder de inname van transvetzuren en voedingsmiddelen met een hoge glycemische index of belasting.”
“Onvoldoende bewijs van associatie is aanwezig voor inname van… verzadigde en meervoudig onverzadigde vetzuren; totaal vet,… vlees, eieren en melk.” [Mente 2009].
Sweetheart?
Er zijn verschillende plausibele mechanismen voor hoe geraffineerde koolhydraten het risico op hartaandoeningen kunnen verhogen en cholesterolprofielen kunnen veranderen:
- Diëten met veel geraffineerde koolhydraten verlagen de HDL-niveaus en werken hoge insulinespiegels, oxidatie en ontsteking door het hele lichaam in de hand, inclusief in de kransslagaders.
- Hoge bloedsuikerspiegel en insulinespiegels veranderen grote, donzige, onschuldige LDL-deeltjes in kleine, dichte, geoxideerde LDL-deeltjes, die geassocieerd worden met een verhoogd risico op hartaandoeningen.
- Hoge insulinespiegels zetten het cholesterolopbouwende enzym HMG-CoA-reductase aan, waardoor het lichaam gedwongen wordt meer cholesterol aan te maken dan het nodig heeft.
Het wordt steeds duidelijker dat cholesterol onschuldig is totdat het wordt beschadigd door geraffineerde koolhydraten.
Heeft mijn informatie je verder op weg geholpen?
Overweeg dan om een (eenmalige) donatie te doen.
super, het hele verhaal, duidelijk en correct, dank je wel!!!
Graag gedaan, en bedankt voor je reactie!