Oxalaten; nano-hooligans in je eten
Naast dat er in groente vezels zitten die constipatie kunnen veroorzaken, zitten er ook oxalaten in een aantal groente en andere voeding. Wanneer je last hebt van nierstenen, gewrichtspijn, plotselinge huiduitslag met bijbehorende jeuk, PMS of ander ‘vage’ klachten lees dan vooral verder. Misschien heb je dan wel last van oxalaten, en laat Rick van den Berg hier nou een heel mooie blogpost over geschreven hebben. Deze kun je hieronder lezen.
Oxawat?
Tot een paar maanden geleden had ik ook geen idee wat oxalaten waren. Sterker nog: ik had er nog nooit van gehoord. En nog steeds is de info schaars, en wordt het niet benoemd in trendy artikelen over voeding. Ik heb althans nooit een woord gerept zien worden over oxalaten bij het lezen van een artikel over de helende werking van spinazie smoothies, of het vervangen van bepaalde voeding door noten, zoals amandelen. Uiteraard noem ik expres twee dingen die in de categorie very high staan in lijsten met oxalaatrijk eten.
Afijn, oxalaat is een organisch zuur dat in veel planten voorkomt als middel om zich te verdedigen of om hun mineralen te behouden. Planten willen nu eenmaal niet dat je ze opeet. Aangezien ze zich niet fysiek kunnen verdedigen of kunnen wegrennen, moeten ze creatief zijn.
Veel gifstoffen in planten kun je elimineren door het te koken of te fermenteren, maar oxalaten blijven gezellig zitten waar ze zitten.
Vandaar dat dit juist iets is om rekening mee te houden. Overigens wordt door het lichaam zelf ook oxalaat aangemaakt als restproduct, oftewel afval. Gelukkig loost ons lichaam het merendeel van de aangemaakte of ingenomen oxalaten, waardoor het geen problemen veroorzaakt.
Oké, mooi toch?
Zoals gezegd loost ons lichaam een groot deel oxalaten. Maar zoals ook gezegd moet je dan niet gaan overdrijven met de inname, anders lukt het niet om alles af te voeren. Wat er namelijk gebeurt is dat het zuur zich bindt met calcium. Het kan zich ook met ijzer en magnesium binden, maar calcium is wel z’n favorietje. Door die verbinding ontstaat er een prachtig kristal, dat wat minder mooie effecten kan hebben op je lichaam. Je nieren kunnen veel oxalaten afvoeren, maar er is een grens. Om terug te komen op “geniet met mate”; je lever kan ook geen liters whisky elke dag verdragen. Zo kunnen je nieren het net zomin bijbenen als je elke dag bietensap drinkt, rijkelijk met sesamzaadjes strooit, en/of rabarbertoetjes maakt.
Calciumoxalaatstenen, voor je volgende potje Scrabble
Ik heb al wat groente en andere etenswaren verklapt die hoog zijn in oxalaten. Spinazie is wel een mooi voorbeeld, omdat dit hoog is in oxalaten en in calcium. Daarnaast ook ijzer, wat het voor veel mensen ideaal lijkt om te eten. Totdat je hoort dat het oxaalzuur zich dus zoals gezegd bindt met calcium en met ijzer.
Los van dat je lichaam ijzer uit spinazie bijna niet kan opnemen (slechts circa 2%), heb je nu bakken vol kristallen uitgenodigd in je nieren. Want daar ontstaat één van de bekendste problemen.
De officiële naam voor nierstenen is dan ook calciumoxalaatstenen. Hm, als je dat hoort geeft het al een veel beter beeld van wat er daadwerkelijk gaande is dan wanneer je een abstract woord als steen hoort.
Mysterieuze klachten
De bekendste oxalaatgerelateerde klacht is dus het vormen van nierstenen. Urologen zijn dan ook meteen één van de weinige dokters die zich bezighouden met preventie van klachten door middel van aanpassing van je dieet. Eigenlijk vreemd, want in de 19de eeuw was het een algemeen bekende oorzaak van bepaalde aandoeningen, en werd er duidelijk gewaarschuwd om bepaalde groentes (veldzuring bijvoorbeeld) niet teveel te eten. Mensen gingen namelijk letterlijk dood door te hoge inname van oxalaten. De schadelijkheid is vervolgens jammerlijk ‘vergeten’ toen er allerlei medicijnen werden uitgevonden in de loop van de 20stde eeuw. Helaas zijn er echter zoveel meer klachten dan nierstenen, waardoor een algehele alertheid op oxalaatrijk eten geen overbodige luxe is.
Artritis en andere gewrichtspijn, huiduitslag met bijbehorende jeuk, hoofdpijn, angststoornis, depressie, slapeloosheid, PMS, en talloze andere klachten zijn er die je niet meteen linkt aan je voeding.
Aangezien de gemiddelde huisarts en dokter dit ook niet doet, blijven je klachten ‘mysterieus’ en ‘onverklaarbaar’ op het eerste gezicht. Uiteraard zeg ik niet dat alles de schuld is van oxalaten, maar wellicht meer dan we denken. Het is namelijk niet zo dat je per se nierstenen krijgt. Bij sommige mensen worden de kristallen beter afgevoerd, wat niet wegneemt dat ze op een andere pek alsnog gaan lopen slopen. Geniepige relschoppers!
Klein maar niet fijn
Aangezien oxalaatkristallen microscopisch klein zijn kunnen ze ook op dat niveau schade aanrichten. Ze zijn zelfs klein genoeg om een celmembraan kapot te scheuren en op celniveau de boel te vernielen. Als je onderstaande foto’s ziet van de kristallen begrijp je meteen wat voor schade er kan worden veroorzaakt. Vandaar dat er door oxalaten op allerlei plekken in je lichaam problemen kunnen ontstaan. Om even de ernst van deze kleine hooligans te verduidelijken: er is een zelfmoordmethode die aan populariteit wint, waarbij mensen zichzelf wasmiddel toedienen. Daar zitten hoge concentraties oxaalzuur in, aangezien dit een uitstekend reinigende werking heeft. De inname zorgt ervoor dat calcium uit je bloed wordt getrokken, je nieren uitvallen, en je een hartaanval krijgt. Dat is uiteraard in één keer een hoge dosis, maar wellicht toch niet handig om elke dag een flinke hoeveelheid hiervan te eten.
Er is verder helaas nog steeds weinig onderzoek gedaan, wat natuurlijk ook lastig is, maar als je meer wilt weten raad ik de lezingen en podcasts van Sally Norton aan. Zij heeft aan den lijve ondervonden wat oxalaten voor onaangename gevolgen kunnen hebben, en is dit tot op de bodem gaan uitzoeken. Ze legt het op een begrijpelijke manier uit, en ik heb dan ook veel opgestoken door haar.
En nu?
Niet meteen in de paniekmodus springen! Net als dat je niet stante pede moet gaan uitzoeken waar oxalaten inzitten en radicaal je dieet moet omgooien. Dat raad ik niemand aan, ook om andere redenen. In het kader van oxalaten is het juist niet raadzaam om alles te schrappen waar ze in zitten. Het klinkt misschien vreemd en voelt tegennatuurlijk aan, maar het rustig afbouwen is beter. Je lichaam gaat anders in een bepaalde modus waarbij het meteen de bestaande oxalaten wil gaan dumpen, waardoor je juist nog meer klachten krijgt, of de bestaande verergert. Zoals bij ieder dieet is het aan te raden om jezelf er langzaam in te laten zakken. Dus niet meteen van de hoogste duikplank erin springen.
Dat is wel zuur zeg
Een effectieve manier om oxalaatkristallen af te breken is drinken van citroensap. Er wordt bij acute klachten aangeraden om een half kopje citroensap te drinken naast een dieet dat laag is in oxalaatrijk eten. Ga dus niet meteen bakken citroenen eten. Anders heb je straks andere klachten, zoals je gebit dat gaat protesteren. Wat er naast citroensap wordt aangeraden is kokoswater. Ook dat helpt je lichaam om kristallen af te voeren. Zowel citroensap als kokoswater bindt met de oxalaten, en zorgt ervoor dat het niet meer kan binden met calcium.
Bouw het eten van oxalaatrijk eten dus het liefst af, en kijk of bepaalde klachten (langzaam) weggaan. Overigens kan het jaren (!) duren voordat oxalaatkristallen volledig uit je lichaam zijn. Mocht je toch iets willen eten waar veel oxalaten in zitten, helpt het om er zuivel bij te drinken. Dit heeft namelijk een beschermende werking.
Verder zijn er studies die uitwijzen dat vitamine B6 een rol speelt in het oxalaatverhaal, en dat gebrek aan B6 een risico met zich meedraagt wat betreft oxalaatgerelateerde klachten. Vandaar ook dat vitamine B6 wordt aangeraden om het uitscheiden van oxalaten te bevorderen.
Conclusie
Oxalaten zijn zeker een reden om op te passen met wat voor groente je eet, maar ook hoeveel. Dat een bepaalde groente (ogenschijnlijke) gezondheidsvoordelen of een medicinale werking heeft, betekent niet dat je er dagelijks bakken van moet gaan eten. Voorheen gebruikten mensen ook sommige planten in kleine mate ter medicatie, maar die kennis is nogal verdraaid in een ‘als ik er veel van eet is dat nóg beter’ modus. Om even uit te gaan van het scenario dat je een bepaalde plant eet voor louter medicinaal gebruik:
je verorbert ook geen handen aspirine elke dag om eventuele hoofdpijn te voorkomen
Dat werkt averechts, en zo kan het ook gebeuren dat hetgeen dat zo gezond lijkt om te eten juist averechts werkt. Eenzelfde leus als voor alcohol is wellicht handig om te introduceren: oxalaten, eet ze met mate.
Doe er mee wat je wilt, maar ik zou je adviseren die spinazie smoothie voortaan te laten staan. Net als kiwi’s, want bij elke hap worden er oxalaten in de vorm van nano-tandenstokers in je mond afgevuurd… Eet smakelijk!
Bronnen
Podcast Sally Norton
Lezing Sally Norton
Lezing Elliot Overton
Artikel Dr. Kevin Stock
PDF Oxalaat content
Heb je begeleiding nodig met het carnivoordieet of met het vasten?
Heeft mijn informatie je verder op weg geholpen?
Overweeg dan om een (eenmalige) donatie te doen.
Nederlands 
English
Wow, ik schrik ervan.
Heb zelf een grote niersteen gehad, wat een helse pijn was dat. Ik kroop over de vloer en kotste me leeg door de pijn.
Ben toen in het ziekenhuis belandt.
Die pijn…, dat wil ik nooit meer meemaken.
Maar ik slik Quercetine met C en eet veel fruit waaronder kiwi’s, ik ben gek op kiwi ‘s…
Ik stop maar met die C slikken dan.
Maar al die verschillende info over voeding maakt het er niet makkelijker en leuker op.
Krijg het gevoel dat we het nooit goed doen.
Toch zijn er nog altijd mensen die roken, zuipen en een bloedhekel hebben aan gezonde voeding die bijna 100 jaar worden. Dat blijft toch een raadsel!
Oeh dat klinkt inderdaad als een hele vervelende ervaring! De verschillende info kan inderdaad verwarrend zijn, wat het overzichtelijker kan maken is te kijken waar deze info vandaan komt en welke geldschieters ze hebben. Bij wetenschappelijke onderzoeken is dit ook handig te doen. Je ziet namelijk veel onderzoeken naar vezels gedaan met geld van bijvoorbeeld Cargill en Kellogg’s. Daar zal nooit uitkomen dat vezels slecht zijn voor de darmen. Vaak wordt er ook in artikelen alleen gezegd “wetenschappelijk onderzoek wijst uit” zonder te vermelden welk wetenschappelijk onderzoek dat dan is. Wanneer dit er staat kun je dit artikel terzijde schuiven.
Kiwi’s zijn heel hoog in oxalaten, dat prikkende gevoel wat je krijgt wanneer je het eet, dat zijn de oxalaten. Wanneer je bijvoorbeeld fruit eet voor de vitamine c, dan kun je het net zo goed laten. De glucose heeft voorrang en sluit de opname van vitamine c uit.